Beschrijving

Fort Asperen is een van de sympathiekste forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, het langgerekte militaire complex dat in de 19e eeuw werd aangelegd om Nederland te verdedigen tegen de vijand uit het oosten. De waterlinie is zo uniek, dat het sinds 2011 is genomineerd voor de Unesco Werelderfgoedlijst. Fort Asperen is al sinds 1986 open voor publiek, met spraakmakende kunst- en designtentoonstellingen. Het fort is niet alleen populair bij mensen; ook honderden vleermuizen maken er graag gebruik van. Om deze bijzondere zoogdieren rust te gunnen tijdens hun winterslaap is het torenfort het grootste deel van het jaar gesloten. Sinds 2012 kan het publiek echter het hele jaar door gebruik maken van de volledig gerenoveerde en uitgebreide wapenloods op Kunstfort Asperen. De verbouwing van de loods is ontworpen door de architecten van bureau SLA uit Amsterdam
De wapenloods is eigenlijk niets meer dan een kale houten schuur naast het fort. Houten spanten, houten vloeren, houten wanden en raampjes met houten luiken ervoor. In het ontwerp is het rustieke karakter van de binnen- en buitenkant zoveel mogelijk te behouden. Aanvankelijk was het plan zelfs de loods alleen waar nodig te repareren en alle nieuwe onderkomens (keuken, toiletten, zalen, kantoren) er onder een aarden wal naast te leggen. Vanuit de gemeente kwam echter de eis dat er geen enkele vierkante meter grond op het forteiland extra bebouwd mocht worden. Hiermee bleef maar één mogelijkheid over voor uitbreiding van de loods: eronder! Bijkomend voordeel: hierdoor worden oud en nieuw met elkaar verbonden en kunnen ze een zinvolle en spannende relatie met elkaar aangaan.
De uitbreiding van de wapenloods bestaat uit een geïsoleerde kelderbak die met een wit huisje de houten loods in steekt. De wapenloods zelf is zoveel mogelijk gelaten voor wat die al was: ruw en robuust. Net als in het fort zullen de ruimten hier niet het hele jaar door gebruikt kunnen worden. In de winter bij strenge kou misschien gesloten, in lente en herfst alleen af en toe onbruikbaar, in de zomer volop genieten met gebruik van het hele terras rondom. De wapenloods kent dus, precies als het torenfort, een logisch gebruik dat is afgestemd op de seizoenen van het jaar. De ruimten in en onder het witte huisje zijn natuurlijk volledig winterklaar. Het hele jaar door kunnen hier culturele en culinaire manifestaties gehouden worden.
Het contrast tussen wat oud was en wat nieuw is toegevoegd is bewust groot. De gladde witte huid van het nieuwe huisje steekt fris af tegen de ruwe grenen houten betimmering van de schuur. Ook het interieur beneden is nieuw, maar niet flauw. Er zijn wanden, plafonds en vloeren van beton. Andere wanden zijn weer van transparant geschilderd multiplex. Het budget voor armaturen is bespaard door in het betonnen plafond lampekappen uit te sparen. In de zaal beneden komt overvloedig daglicht naar binnen, omdat in het huisje op strategische plekken glazen ruiten zijn geplaatst: direct tegenover ramen en daklichten van de taveerne. De glazen ruiten zorgen er ook voor dat je vanuit de oude wapenloods spectaculaire inkijk naar beneden hebt - en natuurlijk ook andersom.
De nieuwe wapenloods laat zien dat het verbouwen van een rijksmonument heel goed duurzaam kan. Door de houten schuur niet te isoleren is de oude “look & feel” in naam van de transformatie niet om zeep geholpen, maar juist versterkt. Het nadeel van het niet altijd kunnen gebruiken van de oude schuur is ondervangen door het comfortabele gebruik van het witte huisje. De ruimten hier worden duurzaam verwarmd met behulp van aardwarmte en een warmtepomp. Dit heeft als voordeel dat er in de zomer gratis gekoeld kan worden, zodat het klimaat hier beneden altijd behaaglijk is. En zelfs het hout dat verwijderd is bij de restauratie is hergebruikt: met de planken zijn tafels gemaakt die je op een elegante wijze tot één lange tafel kunt koppelen. Het ontwerp bleek zo succesvol dat het is vertaald naar een meubellijn van tafels, banken en koffietafels. Het is in de winkel verkrijgbaar - nu met nieuw hout uiteraard.
Bureau SLA maakte eerder voor Fort Asperen de toekomstvisie, ontwierp de regiovisie “het Lingekwartier” en werkte aan het masterplan voor het forteiland.